Σε όλους μας είναι πλέον γνωστά τα δέντρα μπονσάι. Ο όρος μπονσαι περιγράφει το όνομα της τεχνικής καλλιέργειας ενός φυσικού δέντρου σε μικρογραφία. Προέρχεται από τις ιαπωνικές λέξεις bon που σημαίνει δίσκος και sai που σημαίνει δέντρο και είναι μια παραλλαγή της αντίστοιχης κινέζικης λέξης “Pen-Zin” που σημαίνει μικρό δέντρο νάνος.
Παρόλο που η καλλιέργεια τους ξεκίνησε από την Κίνα, η τέχνη αυτή τελειοποιήθηκε στην Ιαπωνία και γι ’αυτό επικράτησε ο ιαπωνικός όρος.
Για τους Ιάπωνες η τέχνη αυτή αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της κουλτούρας και φιλοσοφίας τους. Σύμφωνα με τη γιαπωνέζικη παράδοση το μπονσάι αντιπροσωπεύει τρείς αρετές (shin-zen-bi) την αρετή της αλήθειας, της καλοσύνης και της ομορφιάς.
Τα στυλ των μπονσάι
Ανάλογα με τη γωνία που σχηματίζει ο κορμός σε σχέση με τη γλάστρα οι Ιάπωνες ξεχωρίζουν τα μπονσαι σε 29 τουλάχιστον διαφορετικά στυλ. Από αυτά τα πιο γνωστά είναι το τυπικό όρθιο, το μη τυπικό ορθιο, το επικλινές, το κυρτό ή ημί-κυρτο, το σχήμα ανεμοθράυστη, το στυλ σκούπα, του διιπλού ή πολλαπλού κορμού.
Ωστόσο υπάρχουν και μπονσάι που δεν ακολουθούν αυτούς τους κανόνες.
Φροντίδες και καλλιέργεια
Όπως προαναφέραμε κάθε φυτό μπονσαι είναι διαφορετικό και απαιτεί ξεχωριστές φροντίδες ανάλογα με το είδος στο οποίο ανήκει. Γι’ αυτό το λόγο είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε την επιστημονική ονομασία του φυτού που καλλιεργούμε
Ωστόσο υπάρχουν κάποιες γενικές οδηγίες που πρέπει να ακολουθούνται
Πότισμα-Λίπανση
Το πότισμα είναι ίσως η σημαντικότερη φροντίδα που χρειάζονται τα δέντρα. Η συχνότητα του ποτίσματος εξαρτάται από παράγοντες όπως το είδος και το μέγεθος του δέντρου, η εποχή, το κλίμα, το έδαφος και το μέγεθος της γλάστρας στο οποίο αναπτύσσονται. Παρόλα αυτά δεν είναι δύσκολο να γνωρίζει κανείς πότε ένα μπονσάι χρειάζεται νερό, αρκεί να παρατηρεί καθημερινά το έδαφος να μην γίνεται πολύ ξηρό.
Έκθεση στον ήλιο
Για να μπορέσει να αναπτυχθεί και να διατηρηθεί υγιές ένα μπονσάι θα πρέπει να τοποθετείται σε σημείο που να δέχεται όσο το δυνατόν περισσότερο φως.
Φύτεμα - Αλλαγή γλάστρας
Όλες οι εργασίες φύτευσης και μεταφύτευσης διενεργούνται όταν οι χυμοί αυξάνονται και τα μάτια των φύλλων έχουν αρχίσει να εμφανίζονται. Χρονικά αυτό συμβαίνει από το Φεβρουάριο έως το Μάρτιο. Κωνοφόρα δέντρα και ορισμένα αειθαλή μεταφυτεύονται σε γλάστρα τέλη Απριλίου πριν αρχίσουν να βλαστάνουν.
Για να μπορέσει το δέντρο να διατηρηθεί εύρωστο και ανθεκτικό ένα κατάλληλο μίγμα γόνιμου χώματος, λεπτής άμμου και φυλλοχώματος είναι απαραίτητο.
Οι γλάστρες θα πρέπει να έχουν τρύπες για την αποστράγγιση του νερού και το εσωτερικό τους να είναι υαλοποιημένο ώστε να εμποδίζεται η διάβρωση των τοιχωμάτων τους από τις ρίζες. Ένα δέντρο φυτεμένο από καιρό ματαφυτευεται λιγότερο συχνά απ’ ότι ένα νέο. Κατά κανόνα αλλάζουμε γλάστρα από ένα έως τρία χρόνια στα φυλλοβόλα δέντρα ενώ στα κωνοφόρα ή αειθαλή κάθε τρία ή πέντε.
Διαμόρφωση
Υπάρχουν διάφοροι μέθοδοι διαμορφώσεως των δέντρων για να πετύχουμε την επιθυμητή τους μορφή όπως το κλάδεμα, το δέσιμο των κλαδιών και του κορμού με σύρμα, το στερέωμα βαρών στο δέντρο κτλ.
Κατάλληλα είδη
Πολλά φυτά μπορούν να μετατραπούν σε μπονσάι. Τα πιο δημοφιλή είναι κωνοφόρα φυτά ( όλα τα πεύκα και διάφορα είδη κέδρου) καρποφόρα δέντρα (ιδιαίτερα νάνες ποικιλίες), η ελιά, δασικά είδη όπως η φτελιά και τα σφενδάμια, η βουκαμβίλια και πολλά είδη φίκων.
O κολεός ο βλούμειος - Coleus blumei είναι πολυετές είδος που καλλιεργείται σαν ετήσιο. Φτάνει σε ύψος τα 40 εκατοστά και έχει καρδιόσχημα φύλλα διάφορων χρωμάτων, συνήθως ροζ με πράσινη παρυφή. Τα λουλούδια του δεν έχουν καμία διακοσμητική αξία και καλό θα είναι να κόβονται ώστε να ευνοείται η ανάπτυξη του φυλλώματος.
Το κορυφολόγημα είναι μια εργασία που θα πρέπει να γίνεται κάθε 2-3 βδομάδες ώστε να ευνοείται η παραγωγή νέων κλάδων.
